THÔNG TIN THỊ TRƯỜNG NHẬT BẢN

Chương trình Thực tập sinh - Tu nghiệp sinh Nhật bản hiện nay đang tiếp tục phát triển lên một tầm cao mới với việc chính phủ Nhật Bản gia hạn hoặc kéo dài thời hạn Thực tập kỹ năng tại Nhật cho Thực tập sinh đến từ Việt Nam đến 5 năm.

Quan hệ hợp tác lao động Việt Nam – Nhật Bản ngày càng trở nên gắn bó, cơ hội tìm kiếm việc làm thông qua con đường xuất khẩu lao động trở nên dễ dàng hơn rất nhiều cho mọi người mong muốn tham gia. Xét về nhiều góc độ, thị trường Nhật Bản đang là thị trường tiếp nhận lao động tốt nhất đối với lao động nước ta.

A/ THÔNG TIN NHẬT BẢN

1. Về vị trí địa lý: 

Nhật Bản gồm 4 đảo chính (Honshu, Hokkaido, Kyushin, Shikoku) và nhiều đảo nhỏ chạy dọc theo bờ biển phía Đông Bắc Á. Diện tích 377.835 km2 . Nhật Bản có bờ biển dài 37.000 km, có đá lớn và nhiều vịnh nhỏ nhưng rất tốt và đẹp. Đồi núi chiếm 73% diện tích tự nhiên cả nước, trong đó không ít núi là núi lửa, có một số đỉnh núi cao trên 3000 mét, hơn 532 ngọn núi cao hơn 2000 mét.

2. Về dân số, cơ cấu dân số, tỷ lệ lao động thất nghiệp tại Nhật Bản:

Năm 2012, Nhật Bản có khoảng 127,37 triệu dân, chiếm khoảng 1,81% dân số thế giới và đứng thứ 10 trong số các nước đông dân. Dân cư ở Nhật phân bố không đều, phần lớn tập trung ở các trung tâm lớn: Tokyo, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kobe và Kyoto. Thủ đô Tokyo có 12,7 triệu người và mật độ dân số cao nhất nước khoảng 54.700 người/ km², trong khi ở Hokkaido - tỉnh thưa dân nhất có mật độ 74 người/ km². Dân số ở các thành phố và các thị trấn chiếm khoảng 4/5 dân số Nhật Bản, chỉ có khoảng 1/5 dân số còn lại sống ở vùng đồng bằng ven biển.

Tỷ lệ lao động thất nghiệp:Theo Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản, số người thất nghiệp trong tháng 8/2013 tăng 8,4% so với tháng trước lên 2,72 triệu người, trong khi số người thôi việc tăng 8,8% lên 990.000 người. 

Trong một báo cáo do Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản công bố, thị trường việc làm của nước này trong sáu tháng vừa qua liên tục được cải thiện với tỷ lệ người tìm được việc làm liên tục tăng. 

Trong tháng 8/2013, tỷ lệ người lao động tìm được việc làm tăng từ mức 0,94 của tháng Bảy lên 0,95. Điều đó có nghĩa, cứ 100 người lao động thì 95 người tìm được việc làm. Báo cáo của bộ trên cũng cho biết trong tháng Tám, tỷ lệ thất nghiệp đối với nam giới tăng 0,3 điểm phần trăm lên 4,5% trong khi đối với nữ giới là 3,7%.

3. Khí hậu Nhật Bản:

Có 4 mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông rõ rệt. Mùa xuân từ tháng 3 đến tháng 5, Mùa Hạ từ tháng 6 đến tháng 8, Mùa Thu từ tháng 9 đến tháng 11 và mùa Đông từ tháng 12 đến tháng 2 năm sau.Nhiệt độ mùa đông và mùa hạ ở Nhật Bản chênh nhau tới trên 30 độ C. Vào mùa hạ, với nhiệt độ và độ ẩm cao làm cho những người từ đại lục thấy khó chịu. Vào mùa xuân và mùa thu khí hậu rất thoải mái dễ chịu nhưng thời tiết cũng thường thay đổi.  

4. Đồng tiền Nhật Bản và tỷ giá quy đổi VNĐ:

Yên là đơn vị tiền tệ của Nhật Bản, có ký hiệu là ¥, và có mã là JPY, do Ngân hàng Nhật Bản phát hành.

Tỷ giá tiện quy đổi: 1 Yên ≈ 197 VND (theo thời điểm 20/09/2014)

5. Giao thông phương đi lại:

Tại Nhật Bản, các phương tiện giao thông đi lại chủ yếu bằng tàu điện ngầm. Hệ thống giao thông ở Nhật rất phát triển, tại các thành phố lớn, chỉ cần đi bộ 5 ~ 15 phút sẽ đến được ga tàu gần nhất. Bên cạnh đó, ở một số vùng ngoại ô và nông thôn, người Nhật Bản sử dụng xe buýt (nếu không có xe hơi). Trong thành phố cũng sẽ có một số tuyến xe buýt nếu đi tàu không tiện lợi.

B/ THÔNG TIN VỀ LAO ĐỘNG XUẤT KHẨU NHẬT BẢN

1. Thị trường lao động Nhật Bản:

* Tiêu chuẩn tuyển chọn:

- Đủ 18 tuổi trở lên; đáp ứng yêu cầu về sức khỏe

- Trình độ học vấn: Phổ thông trung học trở lên

* Ngành nghề: Tu nghiệp và thực tập tại các nhà máy dệt may, cơ khí, nhựa, chế biến thủy sản, thợ mộc, xây dựng, nông nghiệp...

* Thời hạn hợp đồng: tối đa không quá 3 năm.

* Thu nhập bình quân: khoảng từ 80.000 Yên – 100.000 Yên/tháng (tương đương khoảng 22.000.000 đồng – 28.000.000 đồng/tháng

2. Tình hình tu nghiệp sinh Việt Nam đi tu nghiệp tại Nhật Bản

Nhật Bản là quốc gia có nền kinh tế lớn thứ ba toàn cầu. Nhu cầu tiếp nhận lao động nước ngoài của Nhật Bản rất lớn, mỗi năm tiếp nhận hơn 100.000 thực tập sinh nước ngoài, trong đó có khoảng 6.000 thực tập sinh Việt Nam. Nhật Bản được đánh giá là thị trường tiềm năng rất lớn cho thực tập sinh Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam có gần 20.000 thực tập sinh đang làm việc tại Nhật Bản trong 63 nhóm ngành nghề khác nhau, là quốc gia có số lượng thực tập sinh lớn thứ hai trong tổng số 15 quốc gia phái cử, chỉ sau Trung Quốc, vượt lên trên Indonesia, Philippines và Thái Lan.

3. Các chương trình hợp tác đưa Thực tập sinh Việt Nam sang Nhật Bản

a/ Chương trình hợp tác với tổ chức quốc tế Nhật Bản (JITCO)

Việt Nam chính thức đưa thực tập sinh sang tu nghiệp tại Nhật Bản từ năm 1992 trong khuôn khổ bản ghi nhớ về “Chương trình phái cử và tiếp nhận thực tập sinh nước ngoài vào tu nghiệp tại Nhật Bản” đã được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ký với Tổ chức Hợp tác tu nghiệp quốc tế Nhật Bản (JITCO). Thông qua Chương trình này, Nhật Bản hỗ trợ đào tạo nghề nhằm giúp thanh niên Việt Nam nâng cao tay nghề, tiếp cận với các kỹ thuật tiên tiến và công nghệ hiện đại để khi trở về nước góp phần tích cực vào công cuộc phát triển đất nước.

Cho đến nay, có hơn 120 doanh nghiệp phái cử Việt Nam uy tín, đủ điều kiện được JITCO chấp thuận đưa thực tập sinh sang tu nghiệp tại Nhật Bản. Hiện, thực tập sinh Việt Nam đang tu nghiệp tại Nhật Bản trong các lĩnh vực như điện tử, gia công cơ khí, may công nghiệp, chế biến thủy sản, xây dựng, nông nghiệp, đóng tàu biển… tại hầu khắp các tỉnh của Nhật Bản nhưng tập trung chủ yếu ở các vùng Gifu, Konto, Kansai, Aichi, Hiroshima…

Theo số liệu thống kê của Tổ chức JITCO, số lượng thực tập sinh Việt Nam sang thực tập tại Nhật Bản ngày càng tăng.

    1/Chương trình hợp tác với Cơ quan phát triển nguồn nhân lực Nhật Bản (IM JAPAN)

Hiện nay, bên cạnh Chương trình phái cử và tiếp nhận tu nghiệp sinh nước ngoài vào tu nghiệp tại Nhật Bản hợp tác với Tổ chức hợp tác đào tạo quốc tế Nhật Bản (JITCO), Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng đang phối hợp với Tổ chức phát triển nguồn nhân lực quốc tế Nhật Bản (IM JAPAN) để thực hiện Chương trình thực tập kỹ thuật tại Nhật Bản. Trên cơ sở mối quan hệ hợp tác đó, ngày 07/8/2013, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội và Tổ chức IM Japan đã ký Thỏa thuận về đào tạo cho thanh niên nghèo Việt Nam để chính thức triển khai đào tạo cho thanh niên các huyện nghèo nhằm đáp ứng đủ điều kiện tham gia chương trình thực tập kỹ năng tại Nhật Bản.

Đây là chương trình phù hợp với tinh thần Quyết định số 71/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm hỗ trợ người lao động ở các huyện nghèo, vùng sâu vùng xa đi làm việc ở nước ngoài. Cơ quan trực tiếp thực hiện chương trình này tại Việt Nam là Trung tâm lao động ngoài nước (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội).

    2/ Một số chương trình khác:

Bên cạnh việc hợp tác đưa thực tập sinh và thực tập kỹ năng sang tu nghiệp và thực tập kỹ thuật tại Nhật Bản, Việt Nam cũng đã cung cấp lao động kỹ thuật có tay nghề cao, kỹ sư công nghệ thông tin, những người có trình độ đại học và trên đại học trong các lĩnh vực cho Nhật Bản. Hiện nay, thời gian làm việc của kỹ sư, chuyên gia Việt Nam tại Nhật Bản là ba năm và có thể gia hạn thêm hai năm, mức lương bình quân khoảng 250.000 yên/tháng (khoảng 3.000 USD), được cung cấp nhà ở, điện nước và các tiện nghi sinh hoạt như bếp gas, tủ lạnh, lò sưởi… Mức thu nhập cao cùng môi trường, điều kiện làm việc tiên tiến tại Nhật Bản là yếu tố hấp dẫn đối với các tân kỹ sư. Tuy nhiên, so với chương trình thực tập sinh, việc tuyển kỹ sư và chuyên gia cũng khó khăn hơn, yêu cầu đào tạo tiếng Nhật dài hơn nhưng hiệu quả cao gấp nhiều lần, chất lượng lao động được đảm bảo và ít phát sinh trong quá trình làm việc.

b/ Một số quy định của Luật Quản lý xuất nhập cảnh liên quan đến tiếp nhận thực tập sinh:  Tư cách lưu trú:

            Tư cách lưu trú:  Đối với thực tập sinh tư cách lưu trú là “Thực tập sinh kỹ năng”. Như vậy, thực tập sinh chỉ được phép tiến hành các hoạt động của một thực tập sinh kỹ năng. Trong trường hợp thực tập sinh bỏ khỏi nơi thực tập để đi làm việc ở các nhà hàng hoặc nhà máy khác… sẽ là vi phạm quy định về tư cách lưu trú và sẽ bị trục xuất khỏi Nhật Bản. Tư cách lưu trú của thực tập sinh sẽ được ghi trên thị thực nhập cảnh và dán vào hộ chiếu của từng thực tập sinh

            Thời gian lưu trú:

          Nội dung thị thực nhập cảnh dán vào hộ chiếu của thực tập sinh sẽ thể hiện gồm:

• Tư cách lưu trú;
• Thời gian lưu trú;
• Ngày được phép nhập cảnh;
• Tên sân bay (địa phương) nơi cửa khẩu nhập cảnh;

          Thời gian lưu trú là thời gian thực tập sinh sẽ được phép ở lại Nhật Bản để tiến hành các hoạt động thực tập kỹ năng. Thông thường Bộ Tư pháp Nhật Bản mà trực tiếp là cơ quan quản lý xuất nhập cảnh sẽ cấp tư cách lưu trú với thời hạn 6 tháng hoặc 1 năm cho thực tập sinh. Hết thời hạn lưu trú, cơ quan tiếp nhận phải làm thủ tục để xin gia hạn tư cách lưu trú với tổng thời gian lưu trú tối đa không quá 3 năm đối với thực tập sinh kỹ năng.

         Thay đổi tư cách lưu trú:

          Theo quy định của Luật Quản lý xuất nhập cảnh, người nước ngòai có tư cách lưu trú muốn thay đổi mục đích ở lại phải làm thủ tục xin Bộ trưởng Bộ Tư pháp (đại diện là Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh điạ phương) để thay đổi tư cách lưu trú cho phù hợp với mục đích ở lạ

         Gia hạn thời gian lưu trú:

Gia hạn thời gian lưu trú là các thủ tục khi một người nước ngòai ở Nhật Bản muốn tiếp tục các hoạt động mà tư cách lưu trú hiện tại của họ cho phép nhưng thời gian lưu trú đã chuẩn bị hết hạn.

        Nhập cảnh lại Nhật Bản trong thời gian còn tư cách lưu trú:

          Theo quy định, người nước ngòai lưu trú tại Nhật Bản được tự do rời khỏi nước Nhật bất kỳ lúc nào mà không cần qua bất cứ thủ tục đặc biệt nào. Thế nhưng, khi ra khỏi Nhật Bản, tư cách lưu trú và thời gian lưu trú tại Nhật Bản của người đó sẽ mất hiệu lực. Để quay trở lại Nhật Bản, người nước ngòai đó sẽ phải làm thủ tục xin thị thực nhập cảnh  mới với nhiều thủ tục phức tạp và mất thời gian. Luật xuất nhập cảnh Nhật Bản cho phép người nước ngòai đang còn thời gian lưu trú tại Nhật Bản được làm thủ tục tái cảnh trước khi người đó xuất cảnh Nhật Bản. Những người đã hòan thành thủ tục tái nhập quốc sẽ được miễn thị thực khi nhập cảnh lại Nhật Bản và chỉ phải làm các thủ tục kiểm tra nhập cảnh đơn thuần.

        Hướng dẫn về việc xin visa cho người Việt Nam

Để được nhập cảnh vào Nhật Bản làm việc hoặc thực tập kỹ năng, người lao động Việt Nam phải xin Visa lao động, cụ thể như sau:

Trường hợp ở Nhật quá 90 ngày hoặc làm những công việc với mục đích sinh lợi, đề nghị trước hết phải xin giấy chứng nhận đủ tư cách lưu trú ở Nhật Bản tại Cục quản lý xuất nhập cảnh địa phương Bộ tư pháp Nhật nơi gần nhất (Số điện thoại Cục quản lý xuất nhập cảnh Bộ tư pháp Nhật: 03-3580-4111).

(1) Hộ chiếu

(2) Tờ khai xin cấp Visa (01 tờ)

(3) 01 ảnh 4,5cm x 4,5cm

(4) Giấy chứng nhận đủ tư cách lưu trú tại Nhật

(5) Tài liệu xác nhận chính xác bản thân (01 bản)

+ Trường hợp đi lao động kỹ thuật, kỹ năng: Bản hợp đồng lao động, giấy thông báo tuyển dụng...

+ Trường hợp đi tu nghiệp: Giấy tiếp nhận tu nghiệp...

Ngoài những hồ sơ nêu trên, tùy trường hợp có thể Đại Sứ Quán hoặc Bộ Ngoại Giao sẽ yêu cầu xuất trình thêm giấy tờ khác. Xin lưu ý, trường hợp không xuất trình thêm những giấy tờ được yêu cầu có thể sẽ không được tiếp nhận hồ sơ Visa hoặc chậm cấp Visa.